Moğollar’da Eski Kültler – Uuriintuya DASHTSEREN

Açıklama

Bilimadamları, eski dinlerin kökenlerinin Üst Paleolitik Dönem’e kadar izlenebileceğini öne sürmektedirler. Buzul Çağı’nın başlamasıyla birlikte kadim insanlar mağaralara sığınmaya, ateş yakmaya, kıyafet giymeye ve ölülerini gömmeye başlamışlar.

Tarihi olaylara bakıldığında, Tunç Çağı boyunca, aşiret örgütü gelişimin bir sonraki aşamasına, ataerkil eksogamiye dayalı aşiretçiliğe geçmiştir. Bu dönemde hayvan kültü, göçebe kabileler arasında atalara tapınmada önemli bir rol oynarken, diğer yerlerde kabile koruyucu muska olarak kalmıştır. Moğolların eski inancına göre doğada bulunan bütün varlık kutsaldır. Tabiatta mevcut olan dağ, ağaç, su, taş vb. varlıklar ile ilgili inançlar olup, bunların her birinin birer ruhunun olduğuna inanılır. Moğolların geleneksel ibadeti doğa ve çevre ile ilgili geliştiği için her şeyin içinde bulunan ruhun davranışları ve dış görünüşleri ile bilindiğine inanırlardı. Mesela: dağın ezici görünmesi, sahiplerinin orada olmasıdır. Suyun gürlemesi, içindeki gizli güçten kaynaklanır. İçlerinde bir sahibi olmasaydı, dağların ezici görünmeyeceğini ve suların kükremeyeceğini düşünmüşler. Kadim insan düşüncesinin önemli bir kalıbı budur.

Moğolların eski kült ve gelenekler tarihönceki dönemden günümüze kadar gelişerek ulaşmış bulunmaktadır. Antik çağlardan beri Moğollar ana tabiatlarına saygı duyup onunla uyum içinde yaşamış olmalarından tüm dini ritüellerin oluşumunu etkilemiştir.

“Moğollar’da Eski Kültler” adını taşıyan bu çalışmada, insan, doğa ve hayvanlar arasındaki çok eski çağlardan beri var olan üçlü ilişkiyi bilimsel olarak incelenmeye çalışılmıştır. Bu çalışma ortaya konulurken arkeolojik kalıntılarla çağdaş kaynaklardan başka, eski kaynaklar da dikkate alınmışıtr. Özellikle eski göçebe inançlar ele alınmış olup, Moğolların kültürel zenginliklerine vurgu yapılmaktadır.

Çalışmanın bu konuya ilgi duyanlar, özellikle kültür tarihi sevenler için bir katkı olmasını dilerim.